Khúc nhạc ve lời thì thầm của tuổi học trò

Ve ve ve hè về…” câu hát giản dị nhưng lại có sức sống mãnh liệt trong ký ức bao thế hệ người Việt Nam. Mỗi khi mùa hè gõ cửa, đặc biệt vào dịp Quốc tế Thiếu nhi 1/6, giai điệu thân quen của bài hát Mùa hoa phượng nở lại vang lên trên làn sóng phát thanh, truyền hình, trong sân trường và cả trong lòng người. Không chỉ là một bài hát dành cho thiếu nhi, đó còn là khúc nhạc của tuổi học trò, là thanh âm gợi nhớ những ngày tháng phượng đỏ, tiếng ve râm ran, là lời ru dịu dàng của ký ức tuổi thơ và cũng là tiếng gọi tha thiết của khát vọng cống hiến trong tim tuổi trẻ Việt Nam. Ít ai biết, nguồn cảm hứng cho ca khúc ấy bắt đầu từ một buổi chiều yên bình giữa chiến tranh, khi người cha  nhạc sĩ Hoàng Vân lặng nghe tiếng ve mùa hạ và lời con gái nhỏ đầy hồn nhiên, trong trẻo…

Bài hát Mùa hoa phượng nở được nhạc sĩ Hoàng Vân sáng tác vào một buổi chiều hè năm 1967, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang ở giai đoạn ác liệt. Hôm ấy, Hà Nội hiếm hoi có một buổi chiều không còi báo động. Nhạc sĩ thong thả đạp xe chở con gái đi dạo trên đường Cổ Ngư (nay là đường Thanh Niên). Giữa không gian rực rỡ sắc đỏ của hoa phượng và tiếng ve râm ran, cô bé bất chợt cất tiếng:
— “Bố ơi! Mùa hè đến rồi bố nhỉ. Bố có nghe ve kêu râm ran và hoa phượng đang đỏ rực kia không?”

Lời nói trong trẻo ấy như đánh thức cảm xúc sâu kín trong lòng người cha. Một mùa hè nữa lại đến, con gái nhỏ sắp được nghỉ hè. Đúng lúc đó, trong không gian yên tĩnh, tiếng chim tu hú vang lên gọi bầy. Cô bé hỏi tiếp:
— “Tiếng chim gì kêu đấy bố?”
— “Đó là tiếng chim tu hú con ạ.”

Lần đầu nghe đến cái tên ấy, cô bé reo lên thích thú: “A! Hay quá bố nhỉ! Tu hú kêu, tu hú kêu…”
Từ khoảnh khắc đầy xúc cảm đó, mọi kỷ niệm tuổi thơ của nhạc sĩ như ùa về. Và cũng từ tiếng reo ấy của con gái, giai điệu bài hát dần hình thành, lời ca như tuôn trào:
“Tu hú kêu, tu hú kêu/ Hoa gạo nở, hoa phượng đỏ/ Đầy ước mơ hy vọng/ Tu hú kêu, tu hú kêu/ Mùa quả chín vào mùa thi/ Tình bạn trong sáng trong mái trường”

Mùa hè đến, tiếng ve kêu râm ran khắp nơi từ sân trường thành thị đến đồng quê thanh bình. Ve kêu là tín hiệu mùa hè đã về. Đó là lúc học sinh tạm xa mái trường, về phụ giúp gia đình. Ở phố thị, các em hỗ trợ việc nhà; ở nông thôn, các em cùng cha mẹ thu hoạch mùa màng. Mùa hè cũng là mùa của cây trái chín rộ, là mùa tuy nóng nực nhưng vẫn rợp bóng mát cây xanh ven đường, ngào ngạt hương hoa đặc biệt là mùi hương dịu dàng của hoa sen, loài hoa đặc trưng của mùa hạ:

“Ve ve ve hè về/ Vui vui vui hè về/ Cây xanh xanh rợp bóng ven đường/ Hương sen thơm tỏa ngát muôn nhà”

Không chỉ dừng lại ở hình ảnh mùa hè và tiếng ve, phần hai của bài hát mở ra không gian rộng lớn hơn nơi những cánh chim tuổi trẻ bay xa, mang theo tri thức và lý tưởng đến khắp mọi miền Tổ quốc. Tuổi thơ gắn liền với mái trường, với bài học đầu đời, giờ đây trưởng thành để góp phần dựng xây quê hương theo lời Bác dạy:

“Tung cánh chim bay khắp nơi/ Dưới bầu trời với tuổi trẻ/ Tổ quốc đang mong chờ/ Ta bước đi trong nắng mai/ Nghìn việc tốt giục lòng ta/ Học tập gương sáng bao anh hùng/ Hãy nhớ lấy lời Người/ Hãy nhớ lấy lời Người/ Mang trong tim màu thắm khăn quàng/ Mang trong tim màu thắm hoa phượng”

Bài hát Mùa hoa phượng nở là một trong những ca khúc thiếu nhi đặc sắc về mùa hè và tuổi học trò. Với giai điệu mượt mà, ca từ giản dị mà đầy hình ảnh và cảm xúc, bài hát không chỉ khiến các em nhỏ yêu thích mà còn lay động trái tim những người trưởng thành những ai từng đi qua mùa hoa phượng đỏ và tiếng ve ngân vang. Mỗi khi nghe lại giai điệu ấy, lòng người lại bồi hồi nhớ về một thời áo trắng, những cánh phượng ép vở học trò, những ước mơ non trẻ từng cháy bỏng trong tim.

Huy Chung