Sáp nhập, hai tỉnh Long An, Tây Ninh chung một dòng sông, không có biển vẫn nuôi tôm, vẫn làm đặc sản muối tôm

Nếu phương án sáp nhập tỉnh được chọn, thì cả 2 tỉnh Long An và Tây Ninh đều không có biển. Tỉnh Long An không có biển nhưng dân một số huyện lại đào ao tung muối xuống thành nước mặn để nuôi tôm thẻ chân trắng. Tỉnh Tây Ninh không có biển, không làm muối biển mà lại sở hữu đặc sản muối tôm nổi tiếng cả nước.

Sáp nhập, tỉnh Long An với tỉnh Tây Ninh chung một dòng sông Vàm Cỏ Đông

Nếu phương án sáp nhập tỉnh Long An với tỉnh Tây Ninh được lựa chọn trong việc thực hiện chủ trương sáp nhập tỉnh, thành phố, thì tỉnh mới hình thành “ôm trọn” dòng sông Vàm Cỏ Đông nổi tiếng. Sông Vàm Cỏ Đông bắt nguồn từ vùng đồng bằng trũng thấp của Vương quốc Campuchia, chảy vào địa phận Việt Nam. Con sông Vàm Cỏ Đông chảy qua địa phận cả hai tỉnh Tây Ninh và Long An trước khi hợp lưu với sông Vàm Cỏ Tây tạo thành sông Vàm Cỏ. Sông Vàm Cỏ Đông có chiều dài toàn sông khoảng 220 km. Đoạn sông chảy qua địa phận tỉnh Tây Ninh dài khoảng 98 – 105 km. Đoạn sông Vàm Cỏ Đông chảy qua địa phận tỉnh Long An dài khoảng 86 km. Lưu vực sông Vàm Cỏ Đông có diện tích khoảng 6.155 km². Module dòng chảy trung bình trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông và hạ lưu Đồng Nai – Sài Gòn thuộc loại nhỏ nhất, khoảng 15-20 l/s.km². Tổng lưu lượng nước trung bình năm của toàn hệ thống sông Đồng Nai và các sông ven biển (bao gồm sông Vàm Cỏ Đông) là khoảng 1.420 m³/s. Lưu lượng này có sự phân hóa rõ rệt theo mùa, với mùa lũ và mùa kiệt đối lập.

Tỉnh Long An và tỉnh Tây Ninh có chung một dòng sông, đó là sông Vàm Cỏ Đông. Con sông Vàm Cỏ Đông có vai trò quan trọng hình thành nên các vùng sản xuất nông nghiệp lớn của cả 2 tỉnh. Ảnh: Minh Phương.

Sông Vàm Cỏ Đông đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các vùng đất phù sa màu mỡ, tạo nên những đồng bằng trù phú ở cả tỉnh Long An và tỉnh Tây Ninh.

Đồng bằng sông Vàm Cỏ Đông phía tỉnh Long An

Sông Vàm Cỏ Đông góp phần vào việc hình thành nên một phần của vùng Đồng Tháp Mười (phía bắc của tỉnh Long An).

Vùng Đồng Tháp Mười phía tỉnh Long An nổi tiếng với đất đai màu mỡ, thích hợp cho trồng lúa và các loại cây nông nghiệp khác.

Dọc theo tả ngạn và hữu ngạn sông Vàm Cỏ Đông trên địa phận Long An là những dải đất phù sa bồi đắp, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa nước.

Sông Vàm Cỏ Đông chảy qua địa phận tỉnh Tây Ninh trước khi vào địa phận tỉnh Long An, mang theo lượng phù sa đáng kể bồi đắp cho các vùng đất ven sông.

Phù sa sông Vàm Cỏ Đông tạo điều kiện cho sự phát triển nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và hoa màu tại 2 tỉnh Long An và Tây Ninh.

Các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Long An nằm ven sông Vàm Cỏ Đông đều là những vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm.

Huyện Đức Hòa nằm ở phía bắc của tỉnh Long An, có diện tích đất nông nghiệp lớn ven sông Vàm Cỏ Đông.

Huyện Bến Lức là huyện tiếp giáp với TP HCM, cũng có những vùng đất nông nghiệp nhờ nguồn nước từ sông Vàm Cỏ Đông.

Huyện Cần Đước nằm ở vùng hạ lưu sông Vàm Cỏ Đông, hưởng lợi từ nguồn nước ngọt và phù sa.

Huyện Cần Giuộc tương tự như Cần Đước, cũng là vùng nông nghiệp quan trọng ven sông. Huyện Châu Thành là huyện phía bắc của huyện giáp với sông Vàm Cỏ Đông. Thành phố Tân An có một phần diện tích của thành phố cũng có hoạt động nông nghiệp ven sông và các kênh rạch kết nối.

Huyện Thủ Thừa nằm ở vị trí trung tâm của tỉnh, có hệ thống kênh rạch chằng chịt kết nối với sông Vàm Cỏ Đông, phục vụ tưới tiêu.

Sông Vàm Cỏ Đông có vai trò quan trọng trong việc hình thành nên các vùng sản xuất nông nghiệp của một số địa phương của tỉnh Long An với sự nổi bật của các sản phẩm nông nghiệp.

Tỉnh Long An là địa phương trọng điểm về trồng thanh long, trong đó huyện Châu Thành là thủ phủ trồng cây thanh long của tỉnh. Ảnh: Nguyên Phong (Báo Long An).

Tương tự như Tây Ninh, tỉnh Long An cũng có diện tích trồng mía đáng kể, tập trung ở một số huyện phía bắc.

Nhờ nguồn nước ngọt và đất đai màu mỡ kết tinh từ phù sa sông Vàm Cỏ Đông, nhiều loại rau màu được trồng ở Long An, cung cấp cho thị trường TP HCM và các vùng lân cận. Nhiều sản phẩm nông nghiệp, đặc sản Long An được hình thành từ các vùng đất ven sông Vàm Cỏ Đông như trái thanh long. Long An nổi tiếng là “thủ phủ thanh long” của cả nước, với diện tích trồng thanh long và sản lượng trái thanh long lớn.

Thanh long là loại cây ăn trái trồng nhiều ở các huyện Châu Thành, Tân Trụ. Cây canh, nhất là chanh không hạt được trồng nhiều ở các huyện như Bến Lức, Thủ Thừa.

Cây dưa hấu cũng là một sản phẩm nông nghiệp quan trọng của tỉnh Long An, đặc biệt là dưa hấu Tết. Ngoài ra, ven sông Vàm Cỏ Đông phía Long An còn trồng các loại cây ăn trái khác như xoài, chuối, nhãn…

Trồng hoa kiểng, cây kiểng cũng phát triển mạnh ở vùng ven sông Vàm Cỏ Đông phía tỉnh Long An. Hoa kiểng, cây kiểng đặc biệt phát triển ở các vùng ven đô thị như Đức Hòa, Bến Lức, phục vụ nhu cầu trang trí.

Lĩnh vực nuôi trồng thủy sản cũng được tỉnh Long An quan tâm, đầu tư. Với hệ thống kênh rạch chằng chịt, việc nuôi cá, tôm ở ven sông Vàm Cỏ Đông cũng phát triển ở một số khu vực của tỉnh Long An.

Đồng bằng sông Vàm Cỏ Đông phía tỉnh Tây Ninh

Mặc dù Tây Ninh có địa hình đa dạng hơn Long An với cả vùng đồng bằng và đồi núi, nhưng vùng ven sông Vàm Cỏ Đông vẫn là những khu vực có đất đai tương đối bằng phẳng và màu mỡ, thuận lợi cho canh tác.

Sông Vàm Cỏ Đông góp phần quyết định việc hình thành nên các vùng đất nông nghiệp trù phú của tỉnh Tây Ninh, hình thành nên các huyện mang tính đồng bằng.

Huyện Châu Thành nằm ở vị trí trung tâm của tỉnh Tây Ninh, có diện tích đất nông nghiệp lớn ven sông Vàm Cỏ Đông.

Huyện Bến Cầu là huyện biên giới, cũng có những vùng đất nông nghiệp màu mỡ nhờ nguồn nước từ sông Vàm Cỏ Đông.

Thị xã Hòa Thành, có một phần diện tích của thị xã giáp với sông Vàm Cỏ Đông cũng được khai thác cho nông nghiệp.

Huyện Gò Dầu ở phía nam của huyện có địa phận giáp sông Vàm Cỏ Đông.

Huyện Trảng Bàng là huyện nằm ở phía tây nam của tỉnh Tây Ninh, cũng có một phần đất ven sông được sử dụng cho nông nghiệp.

Mặc dù huyện Dương Minh Châu không trực tiếp giáp ranh toàn bộ với sông Vàm Cỏ Đông, nhưng hệ thống kênh rạch kết nối với sông cũng cung cấp nước tưới cho một số vùng nông nghiệp của huyện.

Các sản phẩm nông nghiệp nổi bật ven sông Vàm Cỏ Đông và của tỉnh Tây Ninh nói chung.

Lúa là cây trồng chủ lực, được trồng rộng rãi ở các vùng đất phù sa ven sông Vàm Cỏ Đông. Tây Ninh nổi tiếng là “thủ phủ mía đường” của cả nước, với diện tích và sản lượng mía lớn.

Tây Ninh là một trong các tỉnh có diện tích trồng cây mì (cây sắn) lớn của cả nước, tỉnh cũng có nhiều nhà máy chế biến tinh bột sắn lớn nhờ diện tích đáng kể trồng cây mì (cây sắn).

Ven sông Vàm Cỏ Đông là các địa phương nổi tiếng trong việc trồng rau màu, cây thực phẩm các loại bao gồm rau ăn lá (cải, rau rừng), rau ăn quả (dưa, bí, ớt…).

Các huyện, thị xã, thành phố của Tây Ninh ven sông Vàm Cỏ Đông cũng là những nơi trồng cây ăn trái với diện tích lớn. Các cây ăn trái nổi tiếng của Tây Ninh như cây mãng cầu (cây na), chuối, xoài, bưởi, thơm, nhãn, sầu riêng, mít…

Mãng cầu là một trong những đặc sản, nông sản ngon nổi tiếng của tỉnh Tây Ninh. Ảnh: Mãng cầu Bà Đen Tây Ninh.

Đặc biệt, cây hồ tiêu trồng ở đất Tây Ninh có hương vị đặc trưng và được xuất khẩu. Dưa hấu trồng ven sông Vàm Cỏ Đông phía Tây Ninh nổi tiếng với vị ngọt thanh và độ giòn.

Ngoài ra, nông nghiệp Tây Ninh còn phải kể tới các sản phẩm chăn nuôi như nuôi bò thịt, nuôi bò sữa, nuôi heo, nuôi gà… và nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là cá nước ngọt. Sông Vàm Cỏ Đông là nguồn nước quan trọng và đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên những vùng đồng bằng có giá trị nông nghiệp ở cả tỉnh Long An và tỉnh Tây Ninh.

Không có biển vẫn nuôi tôm

Long An là một trong số ít các tỉnh khu vực miền Tây Nam bộ không có biển, không có bờ biển. Nhưng những năm gần đây, tại một số huyện của tỉnh Long An như Mộc Hóa, Tân Thạnh, Thạnh Hóa,…người dân đã đào ruộng lúa chuyển thành ao nuôi tôm thẻ chân trắng.

Tôm thẻ chân trắng là loài tôm có xuất xứ nhập bên ngoài vào Việt Nam và sống trong môi trường nước mặn, nước lợ ven biển.

Để nuôi được loại tôm nước mặn, tôm nước lợ này, dân một số huyện của tỉnh Long An đã đào ruộng lúa biến thành ao nuôi tôm.

Sau khi đào ruộng thành ao, dân dẫn nước ngọt vào rồi tiến hành dùng muối biển pha vào nước ở một tỷ lệ, nồng độ thích hợp trước khi thả tôm giống.

Việc đào ruộng biến thành ao, pha muối vào nước ngọt để nuôi tôm ở một số địa phương của tỉnh Long An là không đúng pháp luật, không đúng quy hoạch. Các cấp, các ngành tỉnh Long An đang tuyên truyền, vận động, thậm chí áp dụng chế tài mạnh trong việc kiểm soát tình trạng đào ruộng lúa thành ao nuôi tôm thẻ.

Không có biển vẫn có đặc sản muối tôm

Địa hình, vị trí địa lý tỉnh Tây Ninh không có biển, không giáp biển, nhưng tỉnh này lại có một đặc sản làm từ nguyên liệu chính là muối biển. Đó là muối tôm-đặc sản Tây Ninh.

Nguồn gốc của nghề làm muối tôm Tây Ninh có nhiều giả thuyết thú vị, gắn liền với lịch sử và văn hóa đặc trưng của vùng đất này.

Giả thuyết 1

Trong giai đoạn chiến tranh (chống Pháp, chống Mỹ), các chiến sĩ ở căn cứ thường gặp khó khăn về lương thực và thực phẩm dự trữ.

Muối tôm-đặc sản Tây Ninh nổi tiếng cả nước. Tỉnh Tây Ninh không có biển, không làm muối biển, không nuôi tôm nước mặn, tôm nước lợ nhưng lại làm nên sản phẩm muối tôm nổi tiếng. Ảnh: Như Ý.

Người dân ở hậu phương, đặc biệt là các bà mẹ, người chị, đã nghĩ cách làm ra những món ăn vừa mặn, vừa khô để gửi vào rừng tiếp tế cho bộ đội. Mắm ruốc khô “tiền thân”: Một trong những món ăn được chế biến phổ biến thời đó là mắm ruốc khô, được trộn với ớt và tỏi giã nhuyễn rồi phơi nắng. Món này vừa mặn, vừa có vị cay, lại bảo quản được lâu.

Theo thời gian, để tăng thêm hương vị và dinh dưỡng, người dân có thể đã thêm tôm khô vào công thức mắm ruốc khô này, tạo nên tiền thân của món muối tôm ngày nay. Bà Lương Thị Nghiệp, chủ một cơ sở muối ớt nổi tiếng ở Tây Ninh, cũng chia sẻ câu chuyện mẹ bà làm muối gửi cho cha bà đi kháng chiến, và đó có thể là một trong những khởi nguồn của muối tôm.

Giả thuyết 2

Tây Ninh là cái nôi của đạo Cao Đài và cũng có nhiều Phật tử đạo Phật. Cả hai tôn giáo này đều có những quy định về việc ăn chay.

Để phù hợp với người ăn chay, người dân Tây Ninh đã sáng tạo ra các loại muối ớt chay, không có tôm hoặc các sản phẩm từ động vật.

Sự phát triển đa dạng: Từ các loại muối ớt ban đầu (cả chay và mặn), người dân dần biến tấu, thêm các nguyên liệu như tôm để tạo ra món muối tôm đặc trưng.

Giả thuyết 3

Mặc dù Tây Ninh không giáp biển và không có nghề nuôi tôm, đánh bắt tôm truyền thống, nhưng người dân nơi đây vẫn sáng tạo bằng cách sử dụng tôm khô (có thể từ các vùng lân cận) kết hợp với muối và ớt sẵn có.

Thời tiết nắng nóng kéo dài ở Tây Ninh cũng là một yếu tố thuận lợi cho việc phơi và chế biến muối.

Với mong muốn tạo ra một loại gia vị đặc biệt, đậm đà hương vị địa phương, người dân Tây Ninh đã mày mò và phát triển nên món muối tôm.

Sau này, khi đất nước hòa bình, thấy món muối tôm được nhiều người ưa thích, người dân Tây Ninh bắt đầu làm muối tôm để bán. Các tiệm bán muối tôm mọc lên dọc theo các tuyến đường, đặc biệt là quốc lộ 22, từ đó trở thành một nghề truyền thống và một đặc sản Tây Ninh nổi tiếng cả nước.

Ngày nay, muối tôm Tây Ninh không chỉ là một loại gia vị chấm quen thuộc mà còn là một món quà đặc sản mà du khách thường mua về làm quà. Sự kết hợp hài hòa giữa vị mặn của muối, vị cay của ớt, vị ngọt của tôm và các gia vị khác đã tạo nên hương vị độc đáo, khó lẫn vào đâu của muối tôm Tây Ninh.

Nếu sáp nhập tỉnh Long An với tỉnh Tây Ninh là phương án được lựa chọn, tỉnh mới sau sáp nhập sẽ mang theo đặc sản muối tôm Tây Ninh.

Bích Khuê dẫn nguồn từ Báo Dân Việt