Đấu tranh phòng chống tham nhũng bằng hình thức kê khai tài sản,thu nhập cá nhân

Ảnh minh hoạ

Liệu kết quả ấy đã đúng với thực tế hay chưa? Vì sao kê khai tài sản gần như chẳng có gì nhưng khi tham nhũng bị phát hiện thì tiền ở đâu ra mà lắm thế, mà nhiều thế? Vì sao ai cũng chỉ thu nhập bằng lương thôi nhưng tài khoản của những người “ăn theo” là vợ, là chồng, là con lại có đến hàng chục, hàng trăm tỷ đồng chưa kể đất đai, nhà cửa và các loại tài sản khác?

Vậy thì việc kê khai có hay không chuyện không trung thực, tẩu tán tài sản, xuê xoa, dễ dãi, thậm chí là bao che cho nhau để có một hồ sơ đẹp ? hay việc kê khai tài sản, thu nhập chỉ mang tính chất phòng ngừa và hình thức.

Theo đó, Nghị định 130/2020 về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị ra đời ,có hiệu lực từ ngày 20/12/2020 .Chính vì vậy,bước sang năm mới 2021, tất cả cán bộ, công chức, kể cả mới tuyển dụng đều phải kê khai tài sản, thu nhập cá nhân.Theo tính toán số cán bộ, công chức, viên chức phải kê khai tài sản, thu nhập lần đầu có khoảng 3,5-4 triệu người.

Theo đại diện Thanh tra chính phủ chia sẻ, Nghị định 130/2020 về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị cónhiều điểm mới bảo đảm cho việc kiểm soát tài sản, thu nhập thực chất hơn. Điểm mới đáng chú ý là đối tượng kê khai tài sản lần này vừa rộng, vừa có trọng tâm. Trước kia đối tượng kê khai chỉ là trưởng phòng cấp huyện trở lên thì hiện nay tất cả cán bộ, công chức, kể cả mới tuyển dụng vào đều phải kê khai; riêng viên chức thì từ phó phòng.

Nghị định quy định 4 đối tượng kê khai tài sản: một là tất cả cán bộ, công chức; hai là phó phòng trong các đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước; ba là sĩ quan công an, quân đội, quân nhân quốc phòng; thứ tư là những người ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND.

Bên cạnh đó, có những người phải kê khai hàng năm, là đối tượng có nguy cơ tham nhũng nhiều hơn. Đó là những người giữ vị trí từ giám đốc sở trở lên; những người làm công tác trong một số lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng như: tổ chức cán bộ, công tác quản lý và sử dụng tài sản công, tài chính công; những người giải quyết trực tiếp việc của công dân, cơ quan, tổ chức như làm sổ đỏ, thủ tục đăng ký kinh doanh,…

Ngoài ra, người đại diện phần vốn góp của nhà nước tại doanh nghiệp và 13 ngạch công chức được coi là nắm giữ nhiều quyền lực và có cơ hội để tham nhũng cần kiểm soát. Trong đó bao gồm: thanh tra viên, kiểm sát viên, kiểm tra viên hải quan, kiểm tra viên của đảng, kiểm soát thị trường, kiểm sát viên, thẩm phán…

Một điều cũng rất quan trọng là trước kia, muốn xác minh tài sản và thu nhập phải làm rất nhiều trình tự, thủ tục nhưng nay Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhậpcó quyền tự mình quyết định đi xác minh. Ngoài ra, cơ quan này còn có quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức và cá nhân thực hiện các biện pháp ngăn chặn việc tẩu tán tài sản, hủy hoại tài sản, chuyển dịch tài sản như yêu cầu phong tỏa tài khoản, yêu cầu không sang tên nhà đất…

Những quyền hạn này rất quan trọng và liên quan đếnviệc kiểm soát tài sản, thu nhập để một mặt kiểm soát được, mặt khác bảo đảm sau này thu hồi được tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng. Việc này cũng nhằm hạn chế tình trạng các cơ quan quản lý về tài sản lấy cớ bảo mật để né cung cấp thông tin.

Đặc biệt, lần này có một hình thức nữa là xác minh ngẫu nhiên. Có nghĩa là bất cứ người nào cũng có thể bị xác minh bất cứ lúc nào không vì lý do gì cả. Hình thức này là tiếng chuông “cảnh báo” cho tất cả những người kê khai tài sản phải đề cao tính trách nhiệm, trung thực mỗi khi đặt bút kê khai tài sản.

Tuy nhiên,sự ngẫu nhiên này vẫn dựa vào các kế hoạch. Ban chỉ đạo Trung ương PCTN xác định một số lĩnh vực nào đó nhiều sai phạm, tham nhũng thì sẽ có sự chỉ đạo tăng cường kiểm tra, giám sát những cán bộ, công chức làm việc trong lĩnh vực đó.

Đồng thời,hiện nay chúng ta đặt quyết tâm rất lớn là hàng năm chọn ra một số cơ quan thuộc diện mình kiểm soát. Trong từng cơ quan thì lại cố gắng làm sao xác minh được số cán bộ, công chức và dứt khoát phải có một người đứng đầu hay cấp phó của đơn vị đó. Lúc đó mới bốc thăm để tìm ra người ngẫu nhiên vào diện xác minh, chứ không phải ngẫu nhiên ngay từ đầu.

Nếu người kê khai bị kết luận là không trung thực thì theo quy định của Luật PCTN và nghị định mới khá nghiêm khắc, có thể bị cảnh cáo chứ không có khiển trách.Việc này khiến họ có thể bị hạ bậc lương, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc. Tuy nhiên, nghị định cũng có quy định nếu người kê khai tài sản bị xác định không trung thực mà chủ động từ chức thì được xem xét miễn kỷ luật.

Hiện nay, việc kê khai tài sản vẫn còn hạn chế là chỉ kiểm soát được tài sản cán bộ, công chức dễ dẫn đến tình trạng đứng tên người khác.Việc này, Quốc hội cũng đã bàn rất nhiều, nhiều ý kiến cũng rất muốn mở rộng đối tượng cả tài sản của vợ chồng, con, cha mẹ, họ hàng.

Nhưng về mặt pháp lý đấy là quyền tài sản, là quyền con người, quyền công dân mà những người đủ tuổi thành niên có quyền và tự chịu trách nhiệm. Thêm nữa việc quy định như vậy cũng là ngoài khả năng của người kê khai.Tuy nhiên, nếu tài sản mang tên người khác nhưng có mối quan hệ từ người liên quan thì cũng bị xử lý.

Về lâu dài, để việc kiểm soát thực sự có hiệu quả thì chúng ta phải mở rộng việc kiểm soát ra toàn xã hội bằng các công cụ thuế, chống rửa tiền, hạn chế chi tiêu tiền mặt...