Tiểu thương gỡ mã QR, từ chối chuyển khoản có chăng là bước lùi trong hành trình thanh toán không tiền mặt

Gần đây, tại nhiều khu chợ, quán ăn nhỏ và cả cửa hàng lớn ở đô thị, hàng loạt tiểu thương bất ngờ tháo bảng mã QR, từ chối nhận chuyển khoản. Một xu hướng ngược giữa thời đại số đang khiến không ít người tiêu dùng bất ngờ. Điều gì đang thực sự diễn ra?

Tâm lý sợ thuế và nỗi ám ảnh từ những vụ lừa đảo

Từ đầu năm 2024 đến nay, ngành thuế đẩy mạnh kiểm soát thu nhập của cá nhân kinh doanh, trong đó bao gồm cả các giao dịch điện tử. Mạng xã hội lan truyền nhanh thông tin “thu thuế từ tài khoản cá nhân”, khiến nhiều tiểu thương giật mình. Họ cho rằng việc để khách chuyển khoản là tự nộp mình cho cơ quan thuế.

Một tiểu thương bán bún tại chợ Thạch Đà, quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh cho biết: “Tôi tháo mã QR xuống rồi, sợ sau này bị truy ra thu nhập rồi bắt nộp thuế. Mình bán buôn nhỏ chứ có nhiều đâu!”

Không chỉ sợ thuế, một số người còn bị ám ảnh bởi các vụ lừa đảo qua chuyển khoản. Nhiều khách ảo gửi ảnh chụp màn hình chuyển khoản giả, hoặc thao tác gửi tiền không thành công nhưng cố tình rời đi nhanh. Tiểu thương chỉ biết là tiền không vào tài khoản. Hệ quả là một xu hướng quay về tiền mặt lan rộng. Mã QR từng là biểu tượng tiện lợi thì nay trở thành rủi ro tiềm ẩn trong mắt người bán.

Khoảng trống truyền thông, rào cản công nghệ và bước lùi chuyển đổi số?

Việc hàng loạt tiểu thương từ chối thanh toán điện tử phản ánh rõ khoảng trống trong truyền thông chính sách và hỗ trợ kỹ thuật. Nhiều người bán không hiểu rõ mình thuộc nhóm phải nộp thuế hay không. Họ nghe đồn, suy đoán và phòng thủ bằng cách gỡ mã.

Thực tế, ngành thuế đã nhiều lần khẳng định: không đánh thuế thu nhập mọi giao dịch cá nhân. Nhưng khi niềm tin không được củng cố, tâm lý e dè vẫn thắng thế. Chưa kể, nhiều tiểu thương lớn tuổi, ít tiếp xúc với công nghệ cũng gặp khó khi phải cài ứng dụng, kiểm tra tin nhắn báo tiền đến, hay xác thực mã QR thật, giả. Họ thiếu cả kiến thức lẫn công cụ phòng ngừa lừa đảo. Mọi rắc rối đều dẫn đến một lựa chọn duy nhất: nhận tiền mặt cho an toàn. Sự quay lưng với QR không chỉ là chuyện cá nhân, mà là bước lùi với hành trình xây dựng xã hội không tiền mặt. Bởi khi người bán ngại dùng, người mua cũng nản theo. Thói quen thanh toán văn minh dần bị thay thế bằng những tờ tiền cũ kỹ, chờ đếm, chờ thối.

Để QR không trở thành nỗi phiền toái, rất cần một lộ trình mềm dẻo, minh bạch và nhân văn. Đó là minh bạch chính sách thuế, truyền thông đúng cách, hướng dẫn kỹ năng chống lừa đảo, và quan trọng nhất là: tôn trọng thực tế của người lao động nhỏ  những người đang giữ mạch sống của kinh tế vỉa hè.

Bích Khuê – Minh Mười